Ek Gıdaya Geçiş / Tamamlayıcı Beslenme Nedir?
Yaşamın 6. Ayından itibaren anne sütü/mamalar ile birlikte bebeklerin ek gıdaya geçme sürecine tamamlayıcı beslenme denilmektedir. Ek gıda ve anne sütü her dönemde bireyler için önemli bir yer kaplamıştır. 6. Ayından itibaren bebeklerde enerji gereksinimi ve vitamin mineral ihtiyacı artmakta ve anne sütü tek başına yetersiz kalmaktadır. Yutma fonksiyonları gelişmiş, başını dik tutabilen, oturma becerisine sahip bebeklerin vaktinde tamamlayıcı beslenmeye geçmesi gerekmektedir. Yapılan araştırmalarda erken ek gıdaya başlanıldığında besin alerjisi, çölyak ve anemi gibi hastalıklar; geç başlanıldığında ise büyüme gelişme ve zeka geriliği görülebileceği bildirilmiştir.
Ek Gıdaya Geçişte Klasik Tamamlayıcı Beslenme Süreci Nasıl Olmalıdır?
Tamamlayıcı beslenmeyle birlikte bebeğin besinlerle tanışması önemli bir adımdır ve bebeğin ilerleyen dönemlerde büyüme-gelişmesini, bağırsak mikrobiyatası ve bilişsel sağlığını etkilemektedir. Bebek için seçilen gıdalar yutulması kolay, hijyenik, organik ve sindirimi kolay gıdalardan seçilmelidir.
Bebeklerin mide kapasiteleri 6. Ayda 180 ml olup 1. Yaşında 240 ml’ye çıkmaktadır. Bebeğin beslenmesi sağlanırken bu durum göz önüne alınmalıdır. Besinlerle bebeğin teker teker tanışması ve en az 2-3 gün aralıklarla tekrar edilmesi oldukça önemlidir. 6-8 aylık bebekte 2 öğün, 9-11 aylık bebekte 3 öğün yeterlidir. Öğle öğünü ek gıda için en doğru zamandır.
Hangi Besin Ne Zaman Verilmelidir?
Sırasıyla sebze ve meyve püreleri, pütürlü besinler, parmak besinler ve aile sofrasından oluşan süreçte besinlerin sırası ve verilme şekli oldukça önemlidir.
Sebze ve meyvelerden ilk olarak sebzelerle başlanmalıdır. Havuç, patates, kabak, karnabahar, brokoli, tatlı patates, balkabağı ile başlanabilir. Sebzelerin pişirilip çatalla ezilerek bebeğin beslenmesini sağlamak ilerleyen dönemlerde besin seçiciliğinin önüne geçmektedir.
Meyveler, sebzeler başlandıktan sonra 3 gün kuralına uyarak 1 hafta sonrasında 2. Öğün olarak başlanmalıdır. Meyvelerin cam rende ile hazırlanarak ilk günlerde 3-5 tatlı kaşığı, ilerleyen zamanlarda 2-3 yemek kaşığına kadar çıkılması gerekmektedir.
Peynire 6-9. Aylar arasında az miktarla başlanıp sonrasında miktar artırılmalıdır.
Yumurtanın ilk olarak sarısı ile (1/8 oranında) başlanmalı ve 12. Ayından itibaren beyazı tüketilmelidir.
8. Ayından itibaren kıymaya başlanması demir ve çinko eksikliğinin önüne geçmek için önemlidir.
Buğday, çavdar ve arpa, irmik, pirinç, bulgur ve yulaf gibi tahılların 6. Aydan itibaren sebze yemeklerine az miktarda eklenerek kullanılması ilerleyen süreçlerde çölyak hastalığı açısından koruyuculuk göstermektedir.
Tarhana yoğurt, tahıl ve yumurta içerdiği için 6-7. Aylarda tuzsuz olarak verilebilir.
Baklagillerden nohut, mercimek ve fasulyeli yemekler 9-10. Aylarda tuzsuz olarak verilebilir.
Şekerli besinler, konserve gıdalar, tuzlu besinler, işlenmiş gıdaların ek gıdaya geçiş sürecinde beslenmede yeri olmamalıdır.